دانلود پاورپوینت بررسی مبانی و انواع طرحواره درمانی با نگاهی بر 18 طرحواره اصلی

طرحواره درمانی

طرحواره درمانی، رویکردی روان‌درمانی است که توسط دکتر جفری یانگ توسعه یافته و برای افرادی طراحی شده که از درمان‌های شناختی-رفتاری (CBT) نتیجه مطلوبی نگرفته‌اند. این روش، ترکیبی از مدل‌های شناختی-رفتاری، دلبستگی، گشتالت و روان‌پویشی است و هدف آن درمان مشکلات عاطفی و الگوهای رفتاری ریشه‌دار و طولانی‌مدت می‌باشد. این رویکرد به‌ویژه برای افرادی مناسب است که با مشکلات عاطفی مزمن، دشواری در مدیریت احساسات، یا الگوهای مشکل‌ساز در روابط دست و پنجه نرم می‌کنند.

این پاورپوینت در 18 اسلاید تهیه شده و در ادامه نیز تصویر مربوط به اسلاید شماره 4 آن قرار داده شده است:

اساس طرحواره درمانی بر این ایده استوار است که تجربیات نامطلوب دوران کودکی و نوجوانی، به‌ویژه عدم برآورده شدن نیازهای هیجانی اساسی، منجر به شکل‌گیری “طرحواره های ناسازگار اولیه” می‌شود. این نیازهای اساسی شامل امنیت و دلبستگی ایمن، هویت مستقل، آزادی بیان نیازها و احساسات، آزادی عمل، و داشتن محدودیت‌های واقع‌بینانه و متناسب با سن است. تجارب منفی مانند بی‌توجهی به نیازها، آسیب‌های روانی (مانند سوءاستفاده یا تنش شدید)، افراط یا تفریط در آزادی و محدودیت، و یا همانندسازی با نگرش‌ها و صفات منفی والدین، می‌توانند در شکل‌گیری این طرحواره ها نقش داشته باشند. طرحواره ها الگوهای عمیق و فراگیری از خاطرات، هیجانات، شناخت‌ها و احساسات بدنی هستند که فرد در مورد خود و روابطش با دیگران دارد و اغلب به‌صورت ناخودآگاه پذیرفته شده و در طول زندگی تکرار می‌شوند. در پاسخ به این طرحواره ها، افراد “سبک‌های مقابله‌ای” (مانند تسلیم، اجتناب یا جبران افراطی) و “حالت‌های هیجانی” یا “مُدها” را برای کنار آمدن با درد ناشی از طرحواره ها ایجاد می‌کنند، که این سبک‌ها و حالت‌ها نیز خود می‌توانند مشکل‌ساز باشند.

در ادامه، تصویر مربوط به اسلاید شماره 15 این پاورپوینت قرار داده شده است:

یانگ و همکارانش ۱۸ طرحواره ناسازگار اولیه را شناسایی کرده‌اند که به عنوان الگوهای تکرارشونده در زندگی فرد عمل می‌کنند و بر نحوه تفکر، احساس و رفتار او تأثیر می‌گذارند. این طرحواره ها شامل مواردی چون “بی‌اعتمادی/سواستفاده” (انتظار آسیب دیدن از دیگران)، “محرومیت هیجانی” (باور به عدم تأمین نیازهای عاطفی)، “معیارهای سرسختانه/بیش از حد انتقادی بودن” (تلاش بی‌وقفه برای رسیدن به استانداردهای بالا)، “انزوای اجتماعی/بیگانگی” (احساس متفاوت بودن و عدم تعلق)، “شکست” (احساس بی‌کفایتی نسبت به همسالان)، “آسیب‌پذیری در برابر آسیب یا بیماری” (ترس اغراق‌آمیز از وقوع فجایع)، “وابستگی/بی‌کفایتی” (باور به عدم توانایی در انجام مسئولیت‌های روزمره به تنهایی)، “عدم وجود مرز/خودِ تحول‌نیافته” (درهم‌تنیدگی عاطفی بیش از حد با دیگران)، “مهار احساسات” (سرکوب بیش از حد احساسات)، “تسلیم” (تن دادن به کنترل دیگران برای جلوگیری از پیامدهای منفی)، “ایثار” (فداکاری بیش از حد برای دیگران به قیمت نادیده گرفتن نیازهای خود)، “استحقاق/بزرگ‌منشی” (احساس برتری و انتظار رفتار ویژه)، “رهاشدگی/بی‌ثباتی” (انتظار از دست دادن افراد مهم)، “تنبیه‌گری” (باور به اینکه افراد باید برای اشتباهاتشان به شدت مجازات شوند)، “نقص/شرم” (احساس عمیق بی‌ارزشی و معیوب بودن)، “به دنبال تأیید بودن/جلب توجه” (تلاش بیش از حد برای تأیید و توجه دیگران)، “بدبینی/منفی‌گرایی” (تمرکز بر جنبه‌های منفی زندگی) و “عدم کنترل بر خود/خودانضباطی ناکافی” (دشواری در تحمل ناکامی و کنترل تکانه‌ها) هستند. این طرحواره ها اغلب در کودکی شکل گرفته و با گذر زمان، بدون مدیریت صحیح، مخرب‌تر می‌شوند.

هدف اصلی طرحواره درمانی، از بین بردن کامل طرحواره ها نیست، چرا که آن‌ها الگوهایی عمیقاً ریشه‌دار هستند؛ بلکه هدف، تضعیف شدت و فراوانی تأثیر آن‌ها بر زندگی فرد و کمک به او برای برآورده ساختن نیازهای هیجانی اساسی‌اش به شیوه‌های سالم‌تر است. این فرآیند درمانی معمولاً شامل دو مرحله اصلی است: مرحله اول، ارزیابی و آموزش است که در آن درمانگر به شناسایی طرحواره ها، سبک‌های مقابله‌ای و مدهای غالب مراجع از طریق مصاحبه، پرسشنامه‌ها و تکنیک‌های تجربی می‌پردازد و مدل طرحواره درمانی را به او آموزش می‌دهد. مرحله دوم، مرحله تغییر است که یک فرآیند درمانی بلندمدت‌تر و عمیق‌تر بوده و از طیف وسیعی از تکنیک‌های شناختی (مانند بازسازی شناختی خاطرات، به چالش کشیدن باورهای طرحواره ای)، تجربی و هیجانی (مانند تصویرسازی ذهنی، کار با صندلی خالی، بازوالدینی حد و مرزدار در رابطه درمانی) و رفتاری (مانند تمرین‌های رفتاری، آموزش مهارت‌ها و مواجهه) بهره می‌برد. رابطه درمانی در طرحواره درمانی نقشی محوری دارد و به عنوان بستری برای “بازوالدینی حد و مرزدار” و تجربه یک دلبستگی ایمن‌تر عمل می‌کند تا به مراجع کمک شود الگوهای ناسازگار خود را درک کرده و تغییر دهد.